Platenspeler onderhoud: Geniet nog langer van vinyl
De platenspeler is nog steeds hot! Legio muziekliefhebbers herontdekken dit analoge medium of hebben dat in de afgelopen jaren al gedaan. Maar hoe zorg je er nou voor dat je je kostbare vinylcollectie en je platenspeler in topvorm onderhouden wordt?
De afgelopen jaren worden er in Nederland meer LP’s dan cd’s verkocht en dat zegt wel wat. De platenspeler en vinyl zijn niet meer weg te denken uit de woonkamer en afgezien van het feit dat het kiezen, opleggen en afspelen van een plaat iets magisch heeft dat we in deze vluchtige tijden des te meer kunnen waarderen, kan vinyl gewoon ook heel erg goed klinken. Maar zowel de luisteraar die de oude collectie platen van zolder heeft gehaald als de doorgewinterde ‘analoge’ liefhebber met misschien wel extra fraaie persingen krijgt te maken met onderhoud en slijtage. Met onze tips geniet je langer van je vinyl, blijven je platen mooi en kraakvrij (want een LP hoort niet te kraken of tikken) en gaan je platenspeler en de naald langer mee.
Stof, stof en nog eens stof
Een platenspeler kan muziek weergeven dankzij de naald (stylus) die de groeven van de plaat aftast. Door de daardoor veroorzaakte trillingen van naald en naalddrager (ook wel cantilever genoemd) worden elektrische signalen opgewekt door veelal de in een element aanwezige magneet en gewonden spoeltjes, die de opgewekte fijne signalen via de toonarmkabel en een interlink naar de phono-voorversterker overbrengen.
Hoe beter de naald de groeven kan aftasten, des te mooier klinkt de LP. Helaas is er het altijd in onze huizen aanwezige component stof, dat de weergavekwaliteit negatief kan beïnvloeden en zelfs de kwaliteit van je kostbare platencollectie of de naald van je element kan aantasten.
Daarom is het van belang om zowel je vinyl als de naald van je platenspeler stofvrij te houden. En gelukkig is dat niet heel moeilijk, zeker niet met de juiste accessoires die jou het leven een stuk aangenamer maakt.
Schoon vinyl als basis
Zoals met veel zaken geldt ook voor het kunnen afspelen van vinyl dat de basis goed moet zijn. Dat begint met schone platen, of liever: schone groeven. Stofvrij maken van een plaat zou eigenlijk een gewoonte moeten zijn voordat je de naald in de groef laat zakken. Daarvoor zijn hele simpele tot hele luxe middeltjes te verkrijgen.
Iedereen kent wel de platenborstel, die tegenwoordig veelal met carbonharen is uitgevoerd. Luxere modellen hebben een groter oppervlak, extra luxe haren (zoals bijvoorbeeld geitenhaar) of fluweel of zelfs een combinatie ervan. En wie optimale en diepe stofvrije groeven wil hebben, kan kiezen voor een heuse platenstofzuiger voor het stofvrij maken van LP’s. Krasjes (of zelfs haarlijntjes) op je platen zijn vaak hoorbaar als een tik of kraakje.
Daarom wil je voorkomen dat je vinyl beschadigd raakt. Pak daarom de LP altijd via de zijkant en het platenlabel vast, zodat je vingers niet in contact komen met de groeven van de plaat. En wist je dat de kartonnen of niet gevoerde binnenhoezen van je vinyl voor extra haarlijntjes zorgen als je de plaat erin of eruit haalt? Die vervang je liever voor veiliger hoezen met een voering van zacht kunststof.
Wanneer je ziet of hoort dat het vinyl toch wel wat vuiler is dan je met een stofbehandeling kan oplossen, kan je de platen ook wassen. Nee, niet in de vaatwasser of met een sopje, maar met speciale reinigingsvloeistof die het aange- koekte vuil in de groeven van het vinyl in combinatie met een borstelbeweging losweekt. Het maakt de plaat ook meteen weer antistatisch (dus wordt er geen stof door het vinyl aangetrokken). Dat reinigen doe je met een speciale platen- wasser, die handmatig of zelfs als machine verkrijgbaar is.
Met schoon vinyl zul je merken dat gekraak of geruis in de weergave meteen vermindert of zelfs verdwijnt. Ook residu vanuit de fabriek waar nieuwe platen worden geperst kan je voor de eerste luisterbeurt verwijderen met een platenwasser. Gerenommeerde merken als Thorens, Pro-Ject, AudioQuest, Tonar, Knosti en FLUX-Hifi zijn gespecialiseerd in platenspelers of nuttige accessoires. En die accessoires zijn vaak erg betaalbaar, terwijl ze onmisbaar zijn voor elke vinylbezitter.
De naald beschermen en reinigen
Dat de naald van je platenspeler met zorg behandeld moet worden is logisch. Een beschadiging van of hardnekkig vuil op of rondom de veelal uit diamant geslepen naald zorgt voor een minder goede aftasting van de groef van het vinyl, met een slechtere weergave van de muziek als gevolg. Dus raak je de naald niet aan met je vingers (huidvet en vuil) en speel je geen beduimelde platen af zonder ze eerst te reinigen. En als je toch een haartje of stof rondom de naald ziet (of hoort), dan zijn er hele handige naaldborsteltjes verkrijgbaar, waarmee je zonder moeite de naald weer vrij kan maken.
Dat doe je overigens altijd met een beweging naar jezelf toe, met de richting van de naalddrager mee. Zonder dat je veel kracht of druk zet.
En wie niet altijd aan wassen van platen toekomt of vaak vinyl speelt, zal baat hebben bij het met een vloeistof reinigen van de naald. Wie de naald niet met de hand wil (of durft) te reinigen, kan overigens ook kiezen voor veilige reiniging met een elektronische oplossing voor naaldreiniging, zoals de Sonic van FLUX-hifi.
Handig om ook te vermelden: wanneer platen krom zijn wordt er extra veel van de naald en het element gevraagd. Licht kromme platen kan je met een platenklem (of platenpuck, mits je speler daarvoor geschikt is) toch vlak afspelen. Maar wanneer er echt bobbels in de plaat zitten, kan je hem beter niet proberen af te spelen. Wist je trouwens, dat LP’s het langste mooi en recht blijven als je ze strak en volledig verticaal bewaart? Schuin geplaatst vinyl gaat krom staan, net als platen die liggend bewaard worden.
Gelukkig bestaan daar ook handige accessoires voor, zoals het NorStone Vinyl LP R rack of de stapelbare NorStone Vinyl LP Case. Past overal, kan ook los worden neergezet en kan veel LP’s kwijt. Fraai en veilig!
Onderhoud platenspelers
De meeste nieuwe platenspelers van tegenwoordig zijn niet erg onderhoudsgevoelig. Toch is er een aantal zaken waar je heel af en toe naar kan kijken om de weergave van vinyl op peil en je platenspeler in topvorm te houden.
Zo hebben snaaraangedreven platenspelers een zogeheten snaar (de naam zegt het al) van rubber, waarmee het draaiplateau wordt aangedreven.
Die zal af en toe vervangen moeten worden. Daarnaast is de levensduur van de naald niet eeuwig. De meeste elementen hebben een naald die los vervangen (en soms zelfs geüpgraded) kan worden. Meer exotische elementen moeten in zijn geheel vervangen worden, maar gaan vaak weer langer mee. En soms heeft ook het lager van de platenspeler een smeerbeurt of nieuwe olie nodig.
Volg altijd het advies van de fabrikant op (zie de handleiding) om lang van je platenspeler te kunnen blijven genieten. En voor vragen, advies en service ben je natuurlijk altijd van harte welkom bij onze winkels en de klantenservice.
