Wat is Dolby Atmos?
Atmos, van atmosfeer
Dolby Atmos, een vaak gehoorde term. Maar wat is het eigenlijk? En wat heeft het met muziekbeleving in de huiskamer te maken? Dolby Atmos komt uit de bioscoop en is, simpel gezegd, de complete versie van surround. Na stereo werd eerst het geluid in de betere (thuis)bioscoop aangevuld met een derde luidspreker in het midden, meestal voor de dialogen, ter wille van de verstaanbaarheid, en een vierde voor de allerlaagste frequenties. Wat volgde waren luidsprekers voor het geluid dat zich tijdens de film achter de kijker afspeelt. En vervolgens was het hek compleet van de dam.
Dolby Atmos, creëer een stereobeeld
Van de dam? Ja, want geluid speelt zich niet alleen voor en achter af, maar ook aan de zijkant(en). Nu kun je dit simuleren door een stereobeeld eveneens van voor naar achteren te creëren, dus van rechtsvoor naar rechtsachter, en van linksvoor naar linksachter. Ieder geluid krijgt zo een eigen plek, zoals het links-rechts panorama in stereo vóór je, maar het biedt natuurlijk veel meer mogelijkheden als al die plekjes naast je een eigen luidspreker hebben.
De volgende stap laat zich simpel raden: het weergeven van geluiden die zich boven de kijker/luisteraar afspelen, al dan niet in beweging. Ook dit kun je, ongeveer, nabootsen door een stereobeeld te maken dat zich van linksvoor naar rechtsachter, en van rechtsvoor naar linksachter afspeelt, of vice versa.
Het gebrek aan hoogte moet je dan voor lief nemen, maar met Dolby Atmos wordt hemelse beleving realiteit door luidsprekers in het plafond te monteren. Begint het al te duizelen? Nou, terecht. In een poging surround (simpel gezegd, geluid in één van de vele vormen van ruimtelijk- heid) weer te geven in de al even vele systemen die er zijn, is een aanduiding met cijfers en puntjes ingevoerd.
Komt vast bekend voor, maar wat betekent het? De cijfers links van het puntje geven het aantal kanalen weer, het cijfer pal rechts naast het puntje het aantal subwoofers, voor de lage frequenties. Van de laatste heb je er meestal maar één. Het getal 1 komt dan ook het vaakst voor.
Dolby Atmos 3D
Hogere wiskunde is niet nodig, een telraampje volstaat. Of de vingers op één hand, hooguit twee. In theorie staat 2.0 voor stereo. Is verwarrend, omdat dit getal ook een andere betekenis heeft. Dan 2.1. Da’s zinvol, en houdt in dat stereoweergave is aangevuld met een subwoofer. In surround komt 5.1 vooralsnog het meest voor en betekent dat je vijf kanalen hebt: twee vóór, twee achter en één centrumluidspreker (als gezegd, meestal in dienst van de stem) aangevuld met één subwoofer.
Met dit gegeven is het niet moeilijk te bedenken waar 7.1, 9.1, 11.1 en vul het vooral zelf in, voor staan. Meestal hebben de aanvullen- de cijfers betrekking op geluiden aan de zijkant(en), soms ook op toevoegingen aan de achterkant van het 3D-beeld.
Met Dolby Atmos wordt een tweede puntje ingevoerd, rechts van het aantal subwoofers. Het cijfer rechts naast dat puntje staat voor het aantal hoogteluidsprekers, zoals dat wordt genoemd. Een systeem met de aanduiding 7.1.4 telt dus vier luidsprekers voor geluid van bovenaf.
De meeste producties in Dolby Atmos, waarop de uitrusting van de meeste studio’s dan ook is afgestemd, heeft deze configuratie. Maar het kan ook finaal uit de hand lopen, zoals in de studio van onze Martin Garrix. Dit is tevens de plek in Amsterdam Zuid-Oost waar veel filmproduc- ties in full-blast Dolby Atmos worden gemaakt. De eerste Nederlandse productie van muziek sec in Dolby Atmos is van Blaudzun. Opname, mix en mastering van dit album waren in handen van Sander van der Heide, dé audio-engineer en masteraar op dit gebied. Deze unieke productie werd dan ook gepresenteerd in bovengenoemde studio, weergegeven op een 16.1.6 Dolby Atmos-systeem.
Ben jij al Atmos?
Waarom zou je Dolby Atmos willen? Sinds de introductie in mega filmproducties is de verleiding onweerstaanbaar, met al dat overvliegende geweld. Maar het fenomeen blijft niet beperkt tot een bak popcorn op schoot. Als gezegd, veel geluidsproducties zijn nu sec in Dolby Atmos, zonder beeld. En de streamingdiensten spelen hierop in. Hoe dan?
Geluiden in het bos zijn ‘atmos’ in optima forma: brekende takjes voor, achter en zijwaarts, vogels en bladgeruis boven het hoofd, in hoogte gevolgd door overvliegende (roof)vogels. De beleving in een concertzaal is al even natuurlijk: weerkaatsingen via zij- en achterkant plus plafond. Audio kan bovendien worden uitgebreid door instrumenten écht in de ruimte te plaatsen, zoals bij dat Blaudzun album.
De toepassing in apparatuur om Dolby Atmos weer te geven is verwarrend omdat er nu veel apparatuur is, waaronder hoofdtelefoons en soundbars, die Dolby Atmos simuleren. Het échte werk bestaat uit een daadwerkelijk veelvoud aan luidsprekers. De toepassing in de auto ligt voor de hand, maar het kan ook thuis, in de huiskamer of home cinema.
Bij het installeren van Dolby Atmos is inbouw een uitkomst. Als de verbouwing nog moet gebeuren, is het verstandig met deze optie rekening te houden. We verwijzen graag naar de talloze mogelijkheden die wij bieden omtrent Custom Install.
