Alles over Streaming

De oudere generatie, opgegroeid met vinyl, cassetteband, cd en misschien DAT of minidisc, heeft vaak moeite met streaming. Wat is het? Wat doet het? Waarom moet ik meedoen? De herkomst is vrij eenvoudig. Muziek op cd is vervat in digitale informatie (data) en kan dus ook elders worden opgeslagen. Begrippen als ‘servers’ en ‘cloud’ zijn inmiddels bij iedereen bekend die een computer, tablet of smartphone (is ook een computer!) in huis heeft. Zoals je die gegevens kunt binnenhalen van de ‘opslag’, geldt dat ook voor muziek in digitale vorm.

Diverse bedrijven, de zogeheten streamingdiensten, zijn hier handig op inge- sprongen door een ongebreidelde bibliotheek van muziek aan te bieden die vrij goedkoop toegankelijk is. Letterlijk duizenden cd’s, die je dus ook niet (meer) in huis hoeft te hebben. Heel praktisch. De kritische muziekliefhebber ging overstag toen bleek dat muziek van een streamingdienst in (soms veel) hogere resoluties kon worden aangeboden. Het aanbod is vrijwel onbeperkt, het scheelt tonnen plastic in huis en het klinkt ook (soms veel) beter. Wat wil een mens nog meer?

In een rap tempo werden de mogelijkheden van streamers benut op apparaten die toch al in huis waren, zoals computers en smartphones. De hifi-industrie haakte in door het fenomeen in aparte apparaten onder te brengen, de streamers.

Even los van het fenomenale geluidsresultaat dat met een streamer van topkwaliteit bereikt kan worden: het praktische nut is natuurlijk ongekend. Dat geldt voor de afwezigheid van al die schijfjes in huis, het feit dat je de favoriete artiest, track of album alleen maar hoeft in te toetsen om de muziek te kunnen beluisteren en de mogelijkheden onderweg: in de auto, op de fiets, openbaar vervoer en met de benenwagen.

Streaming is dan ook omarmd door de jeugd, die niets dan ‘oortjes’, hoofdtelefoon of – desnoods – bluetooth-box nodig heeft om te kicken op muziek. Sterker nog, de jongste generatie groeit op met het idee dat dit de enige manier is om naar muziek te luisteren. En dat is nu precies tegen het zere been van de muziekliefhebber die zoveel waarde hecht aan mooie weergave. Lede ogen alom, hoe breng je die twee werelden samen?

Het overzicht van al die toepassingen wordt nu wat troebel, omdat de streamer in zoveel verschillende apparaten is onderbracht, waarbij de rol van zowel de computer als de smartphone meervoudig wordt.

Als eerste de streamer in smartphone of computer. Die breng je tot leven met oortjes, hoofdtelefoon of bluetooth-box met ingebouwde versterker. Mogelijkheden te over. En als het medium is voorzien van een USB-aansluiting, dan kan iedere receiver, DAC, voorversterker met DAC of geïntegreerde versterker met DAC de gestreamde content via de stereo-set thuis laten klinken.

De al dan niet ingebouwde DAC heeft een digitale module met diverse digitale ingangen. Als USB van de partij is op die ingangen, is het party time! De bediening van alle functies, behalve het volume en de keuze van de bron (USB of een van de andere digitale opties) zit in het apparaat dat op schoot ligt, in de handpalm past of deel uitmaakt van het bureau.

Dat verandert als de streamer in een extern apparaat is ondergebracht. Dat kan een autonome streamer zijn, of een voorversterker, een geïntegreerde versterker en zelfs een luidspreker. Hoe dan? Luidsprekers zijn tegenwoordig vaak actief, dat wil zeggen, voorzien van een ingebouwde versterker. En dat maakt de weg vrij om er een streamer aan toe te voegen.

Smartphone en computer zijn met een externe streamer nog steeds zinvol, omdat via de app de streamer bediend kan worden. Nu kan dat laatste meestal ook met een aparte afstandsbediening of desnoods op het beeldscherm van de streamer, maar het is natuurlijk heerlijk comfortabel om alles, inclusief artiest, album, track en hoe hard hij of zij klinkt vanuit de luie stoel te dirigeren, tijdens het bekijken van de hoesontwerp en het lezen van alle achtergrondinfo. De verleiding is groot om te bedenken dat door de digitale toepassing alle streamers hetzelfde klinken, maar dat is niet zo.

De klankverschillen zijn groot, de kwaliteitsverschillen eveneens en dientengevolge, jammer maar helaas, geldt dit ook voor het verschil in prijs. Het transport van de gestreamde content (de technische kenner zal bezwaar maken tegen het woord ‘transport’) is onderhevig aan hobbels op de digitale snelweg en provinciale binnenwegen, waarbij termen als ‘jitter’ en ‘word clock’ vallen.

Om het digitale asfalt te effenen zijn kostbare componenten en ontwerpen noodzakelijk. Een zeer belangrijke rol is daarbij weggelegd voor de omzetter van digitaal naar analoog, de zogenaamde D(igital) to A(nalogue) C(onverter). Het is niet moeilijk voor te stellen dat dit proces een delicate aangelegenheid is. Bovendien staan de ontwikkelingen niet stil. Een goede DAC is eveneens een kostbaar item, maar ook zonder dit onderdeel – er zijn streamers zonder DAC – is het digitale transport onderhevig aan (soms) grote kwaliteits- en daarmee prijsverschillen.

Zowel een zegen als een punt van discussie is het verschil tussen de draadloze connectie en de bekabelde variant. De zegen is logisch: geen kabels. Zo vrij als een vogel. Via WiFi maakt de streamer de noodzakelijke verbinding met het netwerk. Veelal prima. Maar het is altijd beter om de connectie met de router tot stand te brengen via een LAN-kabel. Iedere streamer heeft deze optie, de router werkt er (vrijwel) uitsluitend mee.

Over het klankverschil kun je twisten. Maar het blijft een feit dat WiFi soms onderhevig is aan storingen waardoor de muziek even wegvalt, als korte hikjes. En met de LAN-kabel heb je daar geen last van. De voordelen van draadloos zijn natuurlijk legio, waarvan er één al genoemd is.

Maar daarnaast kan de draadloze verbinding worden gebruikt om de muziek ook in andere ruimtes te laten klinken, de zogeheten Multiroom-functionaliteit. Deze onzichtbare variant kent een variëteit aan varianten (VVV) en de grote merken maken gebruik van kwalitatief goede technieken. BluOS is een geavanceerd systeem dat onder meer wordt toegepast door Bluesound, NAD en Roksan. Yamaha heeft roem vergaard met haar onvolprezen MusicCast.

Ook andere topmerken hebben de draadloze of bekabelde variant voor multiroom streaming in huis, zoals Lumin, Eversolo, Hifi Rose, Mark Levinson, Arcam, McIntosh en Pro-Ject. De ontwikkeling op het gebied van draadloze verbinding, en met name WiFi, staat bepaald niet stil. Zelfs in High-End wordt gebruik gemaakt van WiFi en de laatste noviteiten laten horen dat de discussie nog lang niet is verstomd. Anders gezegd: het wordt steeds beter. Wat voor jou het beste is? Onze specialisten helpen je graag verder.

Dan de streamingdiensten. Bekende namen hoor je vaak voorbij komen, zoals Spotify, Tidal, Qobuz. Er zijn ook muziekservices die zich hebben toegelegd op één bepaald genre, zoals IDAGIO, dat uitsluitend klassieke muziek levert. Over de kwaliteit tussen de verschillende muziekdienstenlopen de meningen uiteen, Qobuz is in de audiofiele wereld breed geaccepteerd als een van de beste – wellicht de beste – maar daarmee is niet alles gezegd.

Andere factoren spelen eveneens een rol, zoals de toepassing van Master Quality Authenticated, oftewel MQA. Het aanbod en de kwaliteit zijn ook afhankelijk van de samenspraak tussen platenlabel, streamingdienst en mastering-engineer, die de content van de productie moet leveren op het gewenste format en de gewenste klank. Dat gaat weleens mis.

Vooral Spotify heeft een wat rebels imago als het gaat om eigenwijze mutaties na de levering door de masteraar. Maar de laatste tijd revancheert deze streamingdienst zich met uitstekende content, waarvan de Spotify Premium een uitstekend voorbeeld is. Erg leuk is de mogelijkheid een eigen playlist samen te stellen, met uitsluitend favoriete tracks, die in een lange keten door de huiskamer vliegen. Punt van discussie zijn de tracks die de streamingdienst zelf toevoegt (‘Oh, dus jij vindt dit leuk? Dan vind je dit vast ook leuk!). Voor de één een zegen, de ander wordt er kriegel van. Geen nood, je zet het zó uit. Een ander punt is de toepassing van Roon. Ook over dit complexe fenomeen kan HOBO hifi uitgebreid informeren.

Even los van de kwaliteit van de verschillende streamingdiensten. Wat natuurlijk blijft is de kwaliteit van de productie. Er wordt veel geremasterd voor streaming, al dan niet met wisselend succes. Maar wat als een paal boven water staat is dat kritische apparatuur, dus ook de kritische streamer, alleen maar nóg duidelijker maakt wat er in de studio is vastgelegd.

Tot slot nog een punt van discussie, maar daarom niet minder belangrijk. Streamers die uitsluitend met kabels aan het netwerk zijn verbonden (of computers, tablets en smartphones die de verbinding van de digitale module maken met een USB-kabel), zijn onderhevig aan de kwaliteit van de digitale connectie. En dat geldt ook voor eventuele switch-units onderweg.

Nogmaals, het is een punt van discussie, maar zelfs als het blijft bij een gehoormatig vergelijk, moet je constateren dat er verschillen zijn. Soms zelfs grote verschillen. Laten we het technische dispuut in het midden houden. Feit is dat ook de kwaliteit van digitale kabels, van USB tot HDMI, een rol speelt in de kwaliteit van de hele audioketen.

HOBO hifi kan je ook op dit punt met raad, daad en levering terzijde staan.